އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުން

އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުން

އެޕެންޑިކްސް އަކީ ކޮބާ؟

އެޕެންޑިކްސް އަކީ ކުޑަގޮހޮރާއި ބޮޑު ގޮހޮރު ގުޅުވުމައިދޭ "ސީކަމް" ގެ ފަހަތުން ހަށިގަނޑުގެ މެދާ ގާތްވީ ފަރާތުގައި އިލިއޯސީކަލް ވޭޅް އަށްވުރެ 1 އިންޗި ތިރިން ސީކަމްގެ ތެރެއަށް ހުޅުވިފައިވާ އިންނަ ވަރަށް ހަނި ފަންޏެއްފަދަ ހޮޅި އެކެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި މިބުނި ގޮތަށް ސީކަމްގެ ފަހަތުން ސީކަމްގެ ތެރެއަށް އެޕެންޑިކްސް ހުޅުވިފައި އިންނާނީ ގާތްގަނޑަކަށް 74 އިންސައްތަ މީހުންގެ އެވެ. 21 އިންސައްތަ މީހުންގެ އެޕެންޑިކްސް އިންނަނީ ޅިނދުގެ ތެރޭގައެވެ. 3.5 އިންސައްތަ މީހުންގެ އެޕެންޑިކްސް އިންނަނީ ސީކަމްގެ ދަށުގައެވެ. އިނގިއްޔެއްގެ ބައްޓަމަށް އިންނަ އެޕެންޑިކްސް އިންނާނީ އެތެރެ ހަށީގައި ބަނޑުގެ ކަނާތްފަރާތުން ތިރީގައެވެ. 

އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުމަކީ އެޕެންޑިކްސް އެއްކޮށް، ނުވަތަ އޭގެ ބައެއް ބެދުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެޕެންޑިކްސްގައި އިންފެކްޝަން އަށަގަތުމުގެ ސަބަބުން ދުޅަވުން ކުރިމަތިވުމެވެ. އެހެންގޮތަކަށް ބުނާނަމަ އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުމަކީ އޭގައި ޖަރާސީމް އަޅައި ދުޅަވެ، ދޮސްގަންނަގޮތް ވުމެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ބަނޑުގައި ރިއްސުމުގެ ޝަކުވާ ކުރަން ފެށުމެވެ. އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުން ކުރިމަތިވެފައިވާކަން އެނގޭ އެންމެ ޢާންމު ނިޝާނަކީ ބަނޑުގެ ކަނާތް ފަރާތުން ތިރީގައި ރިހުން ހުރުމެވެ.މީގެ އިތުރުން ހޮނޑުލުން، މޭނުބައިކުރުން، އަދި ހުންއައުންފަދަ އުނދަގޫތައް މެދުވެރިކުރުވައެވެ.

މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުން ކުރިމަތިވަނީ އުމުރުން 35 އަހަރުން ދަށުގެ މީހުންނަށެވެ. މިއީ ފަސޭހައިން ދެނެގަނެވޭ އޮޕަރޭޝަންކޮށްގެން ރަގަޅު ކުރެވޭ ބައްޔެކެވެ. މިގޮތުން ކުރަންޖެހޭ އޮޕަރޭޝަން އަށް ކިޔަނީ "އެޕެންޑިކްސް ނެގުން"ނުވަތަ އޮޕަރޭޝަންކޮށްގެން އެޕެންޑިކްސް ނެގުމެވެ. 

އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވާން މެދުވެރިވާ ސަބަބުތައް

އެޕެންޑިކްސްގެ އެތެރޭގައިވާ ހޮއި ބެދި އޭގެ ތެރޭގައި އުފެދޭ ދިޔަ ފަލަ ގޮހޮރުގެ ތެރެއަށް ހުސް ނުކުރެވޭގޮތް ވުމުން، އެޕެންޑިކްސްގެ ތެރޭގައިވާ ޖަރާސީމްތައް އިތުރުވެ، އޭގެ ވިހައިގެ އަސަރު އެޕެންޑިކްސް އަށް ފޯރާން ފަށައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެޕެންޑިކްސް ސައިޒުން ބޮޑުވެ ފުއްޕާލާގޮތް ވެއެވެ. އެޕެންޑިކްސްގެ ހޮއި ބެދެން ދިމާވާ ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ފަލަ ގޮހޮރުގެ ތެރެއިން ތިރިއަށް ދަތުރުކުރާ ނަޖިހުގެ އެތިކޮޅެއް އެޕެންޑިކްސްގެ ތެރެއަށް ވަދެ، އޭގެތެރޭގައި ތާށިވުން ހިމެނެއެވެ. ސްޕާރީ ކެއުމާއި، ދުފުމާއި މިނޫނަސް މިފަދަ ހަރު އެއްޗެތި ކެއުމުން އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވާކަމަށް ބައެއް މީހުން ހީކުރެއެވެ. ނަމަވެސް އެޕެންޑީކްސް ދުޅަވުމަކީ ވަކި އެއްޗެއް ކެއުމާއި ގުޅުންހުރި ކަމެއް ނޫނެވެ. 

ފަހަކަށް އައިސް ތަފާތު ބަލިތަކަށް އެންޓިބަޔޮޓިކް ބޭނުންކުރެވޭ މިންވަރު އިތުރުވުމާއި ގުޅިގެން އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުން ޖެހޭ މިންވަރު ދަށްކަމަށްވަނީ ފާހަގަ ކުރެވިފައެވެ. ބައެއް ކަހަލަ ޕެރަސައިޓް ނުވަތަ ފަނީގެ ވަބާ ތައް ޖެހުމަކީ ވެސް އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުން މެދުވެރިކުރުވާ ކަމެކެވެ. އުމުރުން ދޮށީ މީހުންނަށް ވެސް މަދުން ނަމަވެސް މިބަލި ޖެހޭކަމަށް ފާހަގަ ކުރެވިފައި ވެއެވެ. މިފަދަ ޙާލަތްތަކުގައި އެޕެންޑިކްސް ގައި މުލިހި ފާނޑުގެ ދުޅައެއް އުފެދި، އޭގެ ތެރެއަށް މުލިހި ފަޅައިގެން ގޮސް ، އަވަސް ފަރުވާ ލިބެންޖެހޭ ޙާލަތަކަށް ބަދަލު ވެއެވެ. އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުމަކީ ވަކި ޢުމުރެއްގެ މީހުންނަށް ދިމާވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް 30-10 އަހަރާއި ދެމެދުގެ މީހުންނަށް މިމައްސަލަ ދިމާވާލެއް ގިނަކަން ވަރަށް ގިނަ ދިރާސާ ތަކުން ދައްކައެވެ.

ޢަލާމާތްތައް

އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުމަކީ ވަކި ޢުމުރެއްގެ މީހުންނަށް ދިމާވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް 30-10 އަހަރާއި ދެމެދުގެ މީހުންނަށް މިމައްސަލަ ދިމާވާލެއް ގިނަކަން ވަރަށް ގިނަ ދިރާސާ ތަކުން ދައްކައެވެ. އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުމުގެ ސަބަބުން ބަލިމީހާ ކުރާނެ ޝަކުވާ ތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ފާހަގަ ކޮށްލެވޭ ކަމަކީ ބަނޑުގައި ރިއްސުން އެވެ. 

ބަނޑުގައި ރިހުމުގެ ސިފަތައް

·         ކުއްލިއަކަށް ތަދުވާން ފެށުމާއެކު ނިދަންވެސް އުދަގޫވެ ކުއްލިއަކަށްހޭލެވޭގޮތްވުން

·         އެހެން އެއްވެސް އަލާމާތެއް ފެނުމުގެ ކުރިން ބަނޑުގައި ރިއްސަން ފެށުން

·         ބައެއް ފަހަރު ރިއްސުން ފެށެނީ ފޫޅަށްވުރެ ތިރިންނެވެ. އެއަށްފަހު ތަދު މަޑުމަޑުން ތިރިއަށް ޖެހި ބަނޑުގެ ކަނާތްފަރާތުގައި ހަރުލައެވެ.

·         މިތަދު ވެގެންދާނީ ކުރިން އިހްސާސް ކުރެވިފައިނުވާފަދަ އާތަދަކަށެވެ.

·         ވަގުތު ފާއިތުވިހެން ތަދުދާނީ ބޮޑުވަމުންނެވެ.

·         ކެއްސުމުންނާއި ކިނބިހިއެޅުމުންނާއި ފުށްކޮށް ނޭވާލުމުން އަދި ހަރަކާތްކުރުމުން ތަދުބޮޑުވެގެންދާނެ އެވެ.

އެހެން އަލާމާތްތައް

ބަނޑުގައި ރިއްސުމުގެ އިތުރުން ފެނިދާނެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި :

·         ކާހިތްނުވުން

·         މޭނުބައިކުރުން

·         ހޮނޑުލެވުން

·         ބަނޑުދިޔާވުން ނުވަތަ

·         ބަނޑުހަރުވެފައިހުރުމާއެކުބަނޑުފުއްޕާލާފައިހުރުން

ބަލިމީހާ ބެލުމުން ފެނިދާނެ އަލާމާތްތައް

·         ބަނޑުގެކަނާތްފަރާތުން ތިރިގައި އަތްލުމުން ވަރަށް ބޮޑަށް ތަދުވާތީ އުޅުން

·         އެދިމާލަށް ބަނޑަށް ފިއްތާލާފައި އަތްނައްޓާލާ ވަގުތު ތަދުބޮޑުވުން

·         ކެއްސުމުންނާއި، ބަނޑަށް ވާންވުމުން ތަދު އިތުރުވުން

އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވެފައިވާކަން ދެނެގަތުން

އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވެފައިވާކަމަށް ބުނެ އޮޕަރޭޝަން ކުރަންޖެހޭ ވާހަކަ ބުނުމުން ކުރިމަތިވާ ސުވާލަކީ ޑޮކްޓަރަށް މިކަން ޔަގީންކުރެވެނީ ކިހާވަރަކަށް ބާވައެވެ. މިއީ ޖަވާބު ލިބުން މުހިއްމު ސުވާލެކެވެ. ނަމަވެސް މިކަމުގައި ބަލިމީހާ އާއި ބެލެނެވެރިންނަށް އޮޅުންފިލުވައިދޭންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް ވެއެވެ. އެއީ ބައްޔެއް ދެނެގަތުމުގައި ބޭނުންވާ 3 ކަމެއް ވާކަމެވެ.

·         ފުރަތަމަކަމަކީ : ބަލިމީހާގެޝަކުވާއާއި ބަލީގެޢަލާމާތްތަކާއި، ނިޝާންތަކާއި، ބަލީގެ ހިސްޓްރީ ނުވަތަ ތާރީޚެވެ.

·         ދެވަނަ ކަމަކީ : ބަލިމީހާ ބަލައިގެން ފެންނަށް ހުންނަ ޢަލާމާތްތަކެވެ

o       ބަނޑުގައި އަތްލައި ފިތައި ހަދައިގެން ބެލުން'

o       ފުރަގަސް ފަރާތަށް އިނގިލި ލައްވައިގެން ބެލުން

·         ތިންވަނަ ކަމަކީ : ލެބޯޓްރީ ޓެސްޓް ތަކާއި، ރޭޑިޔޮލޮޖީ ޓެސްޓް ތަކެވެ.

o       ލޭގެ ޓެސްޓުތައް ހެދުން : ލޭގެ ހުދު ސެލްތައް މަތިވެފައިވޭތޯ ބެލުން

o       ކުޑަކަމުދާ ތަކެތި ޓެސްޓުކުރުން

o       އިމޭޖިންގ ޓެސްޓުތައް : ބަނޑުގެ އެކްސްރޭ، ބަނޑުގެ ސްކޭން، އަދި ބަނޑުގެ ސީޓީ ސްކޭން ހެދުން

ބައްޔެއް ދެނެގަންނަނީ މި 3 ކަންތަކުން ފެންނަ އެއްޗެއް މައްޗަށް ބިނާކޮށެވެ. ވުމާއެކު އެޕެންޑީކްސް ދުޅަވެފައިވާކަން ދެނެގަނެވެނީ ބަލިމީހާގެ ޝަކުވާއާއި، ބަލީގެ ތާރީޚާއި، އަދި ބަލިމީހާ ބެލުމުން ފެންނަ އަލާމާތްތަކާއި، ލެޔާއި، ކުޑަކަމުދާ އެއްޗެހީގެ ޓެސްޓާއި، އަދި ބައެއް ފަހަރު ބަނޑުގެ ސްކޭން ހެދުމަށްފަހު ޑޮކްޓަރަށް ލިބޭ މަޢުލޫމާތުގެ އަލީގައެވެ.

އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުމުން ފެންނަ އަލާމާތްތަކާއި ބައެއް އެހެން ބަލިތަކުގެ އަލާމާތްތަކާއި ގާތްގޮތެއް ހުރުމުން ބައެއް ފަހަރު ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ނުބެލިއްޖެނަމަ އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވެފައިވާކަން ދެނެ ނުގަނެވި ދޫވެގެންދިއުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. އެގޮތުން އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުމާއި އެއްގޮތް އުނދަގޫތަކެއް ފެނިދާނެ ބަލިތަކުގެ ތެރޭގައި ފިތުގެ މައްސަލަތައް، މަސާނާ އަދި ކުޑަކަމުދާ ނިޒާމުގައި ޖަރާސީމު އެޅުން، ކްރޯންސް ޑިޒީޒް، އަދި ގެސްޓްރައިޓިސް ފަދަ މައްސަލަތައް ހިމެނެއެވެ. 

ފަރުވާ

އެޕެންޑިކްސް އަކީ ދުޅަވެއްޖެނަމަ ވަރަށް އަވަހަށް ދޮސްގަނެ ފަޅައިގެން ގޮސް އެތެރެއަށް ދޮސް ފޭބުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑު އެއްޗެކެވެ. އެހެންވެއްޖެނަމަ އެއީ ވަރަށް ބޮޑު ނުރައްކަލަކަށް ބަލިމީހާ ހުށަހެޅިދާނެ ކަމެކެވެ. ވުމާއެކު އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުމުގެ އަލާމާތްތައް ފެނިއްޖެނަމަ ވީހާވެސް އަވަހަކަށް އޮޕަރޭޝަންކޮށްގެން އެޕެންޑިކްސް ނެގުމަކީ މިކަމަށް ކުރަންޖެހޭ އެންމެ ރަގަޅު ފަރުވާ އެވެ. މިހާރު ދެގޮތަކަށް މި އޮޕަރޭޝަން ކުރެއެވެ. 

އެއްގޮތަކީ ބަނޑުން ކުޑަ ތަންކޮޅެއް ފަޅާލައިގެން އެޕެންޑިކްސް ނެގުން އެވެ. އަނެއްގޮތަކީ ލެޕަރޮސްކޯޕް ބޭނުންކޮށްގެން މިއޮޕަރޭޝަން ކުރުމެވެ. މިގޮތަށް އޮޕަރޭޝަން ކުރެވިއްޖެނަމަ އޮޕަރޭޝަނަށް ފަހު ހޮސްޕިޓަލްގައި ހޭދަކުރަންޖެހޭ މުއްދަތު ކުރުވުމާއި، އޮޕަރޭޝަން ކުރި ތަނުގައި ދެވަނަ ފަހަރަށް ދޮސް އަޅައި ޖަރާސީމް އަށަގަތުމުގެ ފުރުޞަތު ކުޑަވެގެންދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ކުރިންވެސް އިޝާރާތް ކުރެވުނު ފަދައިން އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވެ، ދޮސްގަނެ އެތެރެއަށް ފަޅައިގެން ގޮސް ބަނޑުގެ ތެރޭގައި ދޮސްތައް ފެތުރިފައިވާނަމަ ލެޕަރޮސްކޯޕް ބޭނުންކޮށްގެން މިއޮޕަރޭޝަން ނުކުރެވޭނެ އެވެ. އެފަދަ ހާލަތެއްގައި ޖެހޭނީ ބަނޑު ހުޅުވާލައިގެން އޮޕަރޭޝަންކޮށް ބަނޑުތެރެ ދޮވެ ސާފުކުރާށެވެ. ވުމާއެކު ލަސްނުކޮށް މިއޮޕަރޭޝަން ކުރުމަކީ އެންމެ ބުއްދިވެރި ގޮތެވެ. 

އޮޕަރޭޝަނަކާއި ނުލައި އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުން ރަގަޅު ނުކުރެވޭނެބާވައޭ މިއީ ވަރަށް ގިނަ މީހުންގެ ހިތުގައި އުފެދޭ ސުވާލަކަށް ވެދާނެ އެވެ. އޮޕަރޭޝަން ކުރެވޭނެ ގޮތެއް ނެތް ތަނެއްގައި ނަމަ ބައެއް ފަހަރު ޖަރާސީމް މެރުމަށް ބޭނުންކުރާ އެންޓިބަޔޮޓިކް ބޭނުންކުރުމުން އެޕެންޑިކްސްގައި އަޅާފައިވާ ޖަރާސީމްގެ އަސަރު ކެނޑި ރަގަޅުވާގޮތް ވެއެވެ. ނަމަވެސް މިގޮތަށް ފަރުވާ ކުރުމަކީ އެކަމުގައި ހިރާސްތަކެއް އޮތް ކަމެކެވެ. ސަބަބަކީ އެންޓިބަޔޮޓިކް އިން ރަގަޅުނުވެ، އެޕެންޑިކްސް ދޮސްގަނެ ފަޅައިގެންދިއުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. އަދި އެގޮތަށް ރަގަޅުވުމަށް ފަހު ވެސް އެއްމަސް ނުވަތަ 2 މަސް ފަހުން އަނެއްކާވެސް ތަކުރާރުކޮށް އެގޮތަށް ދުޅަވެފައި ރަގަޅުވުމަކީ ވެސް ވެދާނެ ގޮތެކެވެ. މިފަދަ ޙާލަތްތަކުގައި އޮޕަރޭޝަންކޮށްގެން އެޕެންޑިކްސް ނެގުމަކީ އެންމެ ރަގަޅު ގޮތެވެ. އެޕެންޑީކްސް ދުޅަވުން ފަދަ އިމަޖެންސީ ޙާލަތްތަކުގައި ޑޮކްޓަރުންދޭ އިރުޝާދާއި އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެކެވެ.

މައުލޫމާތު :

·         އެޕެންޑިކްސް ދުޅަވުން : ޑރ ޢަބުދުﷲ ޢުބައިދު – ހަވީރު ނޫސް - 2 ފެބުރުއަރީ 2010

·         http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/appendicitis/basics/definition/con-20023582

·         http://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-diseases-appendicitis?page=2