ކްލޮރިން

 ކްލޮރިން                        

ކްލޮރިން(chlorine) އަކީ އިންސާނުންނާއި ޖަނަވާރުންނަށް ވަރަށް މުހިއްމު މަޢުދަނެކެވެ. ވަށްތި އެއްކަމުގައި ކްލޮރިން ހަށިގަނޑުގައި މަސައްކަތްކުރަނީ ކްލޮރައިޑް(chloride)  ގެ ގޮތުގައެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003). ނެރެވި އަކުން އެލެކްޓްރޯން އެއް ވަކިވެ ކްލޮރިންގެ އޮލާރި އަކާއި ގުޅުމުން ކްލޮރައިޑް އަށް ވެދެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2014). ކްލޮރިން އަކީ ވެސް ކަރައިވަރު ގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މުހިއްމު ބައެކެވެ. ކްލޮރައިޑް ހައިޑްރިޖަން އާއި އެކުވުމުން ހައިޑްރޯކްލޮރިކް އެސިޑް އުފެދެއެވެ. މިއަށް ސްޓޮމަކް އެސިޑް އޭ ވެސް ކިޔައެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003)

ކްލޮރައިޑް އަކީ ތަފާތު ކާބޯތަކެތީގައި ތަބީޢީ ގޮތެއްގައި ހިމެނޭ ކަނީޒެކެވެ. ނަމަވެސް ކާނާގެ ތެރެއިން ކްލޮރައިޑް ލިބޭ މައިގަނޑު މަޞްދަރަކީ ލޮނު ނުވަތަ ސޯޑިއަމް ކްލޮރައިޑް އެވެ. ކްލޮރައިޑް އަކީ ސޯޑިއަމް އަދި ޕޮޓޭސިއަމް އެކޭ އެއްފަދައިން ކަރައިވަރުގެ އޮއިވަރު ގައި ހިމެނޭ ކަރަންޓް ޗާޖު އުފުލައިދޭ މާއްދާ އެކެވެ (ހާވަރޑް.އެޑިޔު، 2022).

މަސްދަރު

ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ކްލޮރައިޑް މުޅިންހެން ހަށިގަނޑަށް އެތެރެވަނީ ސޯޑިއަމް ކްލޮރައިޑްގެ ގޮތުގައެވެ. މިއީ ކާބޯތަކެތީގައި ލޮނު ރަހަ ލެއްވުމަށް ކައްކާޢިރު ނޫނީ ކާނާ ތައްޔާރުކުރާއިރު އަޅާ ފުރެއްދެ ލޮނެވެ. މަދު އެތިކޮޅެއް ޕޮޓޭސިއަމް އާއެކު ވެސް އެތެރެވެއެވެ. އާންމު ކާބޯތަކެތީގެ ތެރެއިން ސޯޑިއަމް ގިނައިން އެކުލެވޭ ކާބޯތަކެތީގައި ކްލޮރިން ވެސް ގިނައިން އެކުލެވޭނެ އެވެ. މިގޮތުން ކްލޮރިން ހިމެނޭ ބާވަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ލޮނު، ކަމީރު، ޗީޒް، ހޮޓް ޑޯގް، ޕޮޓޭޓޯ ޗިޕްސް، ސޯޔާ ސޯސް، ކެޗަޕް، އެއްގަމު މަސް، ޑިނގާ، ކަނޑުވިނަ، ޒައިތޫނި، އަދި ޕާން ހިމެނެއެވެ. ހަށިގަނޑުގައި ކްލޮރައިޑް ހުންނަށްވާ ވަރަށްވުރެ ގިނަވަނީ ކެއުމުގައި ލޮނާއި، ޕޮޓޭސިއަމް ކްލޮރައިޑް ގިނަ ހިމެނޭ ކާނާ ކެއުމުންނެވެ (ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2003، ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2014).

ދިވެހިރާއްޖެއިން ލިބޭ ބައެއް ކާބޯތަކެތީގައި ކްލޮރިން ހުންނަ މިންވަރު

100ގ ގައި	މިލިގްރާމް	100ގ ގައި	މިލިގްރާމް
މުރަނގަތޮޅި	423	ރީނދޫމުގު	39
ހިކަނދިފަތް	198	ވިލާތުބަށި	38
ކަރާ	21	ޗިޗަންޑާ	34
ބޯވެލިފަތް	54	ފަޅޯ	11
ބިންބި	44	ދޮންކެޔޮ	8

ކްލޮރައިޑް ތަބީއީ ގޮތެއްގައި މަދު މިންވަރަކަށް އެއްގަމު މަހާއި، ކަނޑުކާނާ ގައި ހުރެއެވެ. ނަމަވެސް ކްލޮރައިޑްގެ މައިގަނޑު މަސްދަރަކީ ލޮނު ނުވަތަ ސޯޑިއަމް ކްލޮރައިޑް އެވެ. މީގެ އިތުރުން ކާބޯތަކެތި ގިނަ ދުވަހު ރައްކާކޮށްފައި ބެހެއްޓުމަށް ދަޅުގައި ބަންދުކޮށްފައި ހުންނަ ޕްރޮސެސްޑް ކާނާގެ ނުވަތަ ކާބޯތަކެތީގެ ތެރެއަށް ކްލޮރައިޑް އަޅާފައި ހުރެއެވެ (ހާވަރޑް.އެޑިޔު، 2022).

ހަށިގަނޑުގައި އެކުލެވޭ ކްލޮރައިޑް

އާދައިގެ ބޮޑުމީހެއްގެ ހަށިގަނޑުގައި އެވްރެޖް ގޮތެއްގައި 115 ގްރާމް ގެ ކްލޮރައިޑް ހުރެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ބޮޑުބައި ހުންނަނީ ގޮހޮރުގެ ހަޖަމީ ދިޔަވަރުގައެވެ. ދެން ގިނައިން ހުންނަނީ ސިކުނޑިއާއި، ކަށީގެ މަދުގައެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003). އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ކްލޮރައިޑް ނަގަނީ ކުޑަގޮހޮރުގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި ކްލޮރައިޑް ރައްކާކުރެވިފައި ހުންނަނީ ލެޔާއި، ހަށިގަނޑުގެ ދިޔަވަރުގެ ތެރޭގައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ގޮހޮރުގެ ހަޖަމީ ދިޔަވަރުގެ ތެރޭގައެވެ. އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުގައި ކްލޮރައިޑް އާންމުކޮށް ހުންނަނީ ސޯޑިއަމް އާއި އެކުވެފައެވެ (ހާވަރޑް.އެޑިޔު، 2022).

ކްލޮރައިޑްގެ ވަޒީފާ

ކްލޮރައިޑް، ސޯޑިއަމް އަދި ޕޮޓޭސިއަމް އަކީ ވަކި މިންގަނޑެއްގެ ތެރޭގައި ހިފަހައްޓަންޖެހޭ 3 ބާވަތެވެ. ހަށިގަނޑުގެ މަސްތައް ގުރުކޮށް، ދޫކޮށް، ހެދުމަށް ބޭނުންވާ މެސެޖުތައް ނާރީ ދިރުގެ ވިއުގައިން ދަތުރުކޮށް ހަދަނީ ހަށިގަނޑުގައި އުފެދޭ ކަރަންޓް ކޮޅަކުންނެވެ. މި ކަރަންޓް ކޮޅު އުފެއްދުމާއި ރަމަތަކުރުމާއި، ބެލެހެއްޓުން ބިނާވެގެންވަނީ ހަށިގަނޑުގައި ސޯޑިއަމް އާޢި ޕޮޓޭސިއަމް އާޢި ކްލޮރައިޑް މީޒާންކޮށް ބެހެއްޓުމަށެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003).

ހަށިގަނޑުގެ ދިރުތަކުގެ ތެރެއަށް ވަދެ ނިކުމެ ހަދާ ކާނާގެ ވައްތަރުތަކާއި، ދިޔާތަކެތީގެ މިންވަރު ކޮންޓްރޯލްކޮށް ތަންޒީމުކުރުމުގައި ކްލޮރައިޑް އެހީތެރިވެދެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ހަށިގަނޑުގެ ޕީއެޗް ލެވެލް އެއްވަރެއްގައި ހިފެއްޓުމަށް ވެސް އެހީތެރިވެދެއެވެ. ހަޖަމުކުރުމަށް ބޭނުންވާ ސްޓޮމެކް އެސިޑް ހީވާގިކުރުމަށް ބާރުއަޅައެވެ. ނާރީ ދިރުތަކާ، މަސްތަކުގެ ދިރުތަކުގެ މަސައްކަތްތައް ފެށުމަށް ބާރުއަޅައެވެ. ދިރުތަކުގެ ތެރޭގައި ކާބަންޑައިއޮކްސައިޑް އަދި އޮކްސިޖަން ބަދަލުވެ، ދައުރުވުން ހަލުވިކޮށް ހަރުދަނާކޮށް ދެއެވެ (ހާވަރޑް.އެޑިޔު، 2022).

ކްލޮރައިޑް ހަށިގަނޑުން ބޭރުވުން

ހަށިގަނޑުގައި ބޭނުންކޮށް ބާކީވެފައި ހުންނަ ކްލޮރައިޑް ފަހަރުވާ (މޫންދުރަ ނުވަތަ ކުޑަކަމުދާ އެއްޗެހި) އާއި އެކުގަޔާއި، ހަށިގަނޑުން ހިއްލާ ދަލާއެކު އަދި ނަޖިހާއެކު ހަށިގަނޑުން ބޭރުވެގެން ދެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2003، 2014). މިގޮތުން ފަހަރުވާ (މޫންދުރަ) އާއެކު ކްލޮރިން ބޭރުވަނީ، ކެއުމުގައި ބޭނުންކުރާ ލޮނު އާދަޔާ ޚިލާފަށް ގިނަވުމުންނާއި، ހަށިގަނޑުގައި ހުންނަށްވާ ވިޓަމިންގެ ބާވަތެއް ކަމުގައިވާ ވިޓަމިން ޑީ މަދުވުމުންނާއި، އަދި ތަފާތު ސަބަބުތަކާހުރެ ފުރަމޭ ހަލާކުވެފައި ހުރުމުންނެވެ. އަދި ގުރުދާގެ ބަލި މީހުންނާއި، ނިއުމޯނިޔާ ބަލީގެ ކުރީކޮޅު ގައްޔާއި، ކެންސަރު އަދި ގޮހޮރުގައި ވައިހެދުން، ފަދަ ބައްޔެއް ދިމާވެއްޖެނަމަ، ހަށިގަނޑުން ކްލޮރައިޑް މަދުވާނެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2003، 2014).

ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ މިންވަރު

ކްލޮރިންގެ ކަނޑައެޅިފައިވާ ވަކި ކެލަމިން (ދުވަހެއްގައި ކެއުމަށް ލަފާދޭ މިންވަރު) އެއް ނޯވެއެވެ. ދުވަހެއްގެ ބޮޑުމީހެއްގެ ކެއުމުގައި 2300 މިލިގްރާމްގެ ކްލޮރިން ހިމެނޭނަމަ ރަގަޅުވާނޭ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2003، 2014). އެހެން ނަމަވެސް ގިނަ މީހުންގެ ދުވަހެއްގެ ކެއުމުގައި 7000-3500 މިލިގްރާމް އާއި ދޭތެރޭގެ އަދަދަކަށް ކްލޮރިން ހިމެނެއެވެ. މިއީ ޞިއްހަތަށް އެހާ ރަނގަޅު މިންވަރެއް ނޫނެވެ (ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2003، 2014).

ހާވަރޑް ޔުނިވަސިޓީގެ ވެބްސައިޓްގައި ހާމަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ދުވަހެއްގެ ކެއުމުގައި  ދެޖިންސުގެ އުމުރުން 50-14 އަހަރާ ދެމެދުގެ އުމުރުފުރާގެ މީހުންނަށް ދުވާލަކަށް 2.3 ގްރާމް ބޭނުންވާނެ އެވެ. މާބަނޑު މީހުންނާއި ގާތުންދޭ މީހުންނަށް ވެސް މިމިންވަރު ފުދެއެވެ. އަދި ދެޖިންސުގެ އުމުރުން 70-51 އަހަރާއި ދެމެދުގެ އުމުރުފުރާގެ މީހުންނަށް ދުވާލަކަށް 2 ގްރާމް ބޭނުންވާނެ އެވެ. އަދި ދެޖިންސުގެ އުމުރުން 71 އަހަރުން މަތީގެ މީހުންނަށް ދުވާލަކަށް 1.8 ގްރާމްގެ ކްލޮރައިޑް ބޭނުންވާނެ އެވެ (ހާވަރޑް.އެޑިޔު، 2022).

ކްލޮރައިޑް މަދުވުން

ކްލޮރައިޑް ހަށިގަނޑުން މަދުވުމުން ޖެހޭ ބަލިތައް ވަރަށް މަދެވެ. ނަމަވެސް ބައެއް ފަހަރަށް އަލްކަލޯސިސް ކިޔާ ބައްޔެއް ޖެހެއެވެ. މިބަލިޖެހެން ދިމާވަނީ ގިނަ އަދަދެއްގެ ސޯޑިއަމް ހަށިގަނޑުން ބޭރުވާން ދިމާވެއްޖެ ހާލަތެއްގައެވެ. މިސާލަކަށް އާދަޔާ ޚިލާފަށް ހަށިގަނޑުން ދާހިއްލުން، ގިނަ އަދަދަކަށް ހޮނޑުލެވުން ނުވަތަ ބޭރަށްހިންގުން ފަދަ ކަމެއް ދިމާވުމުންނެވެ. މިބަލީގެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ވަރުދެރަވުން، ކާހިތްނުވުން، ނިދިމަދުވުން، ގައިބާރުދެރަވުން ހިމެނެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2003، 2014). މީގެ އިތުރުން ޑަޔުރެޓިކް ބޭހެއް ބޭނުންކުރާނަމަ ވެސް ހަށިގަނޑުން ގިނައިން ކްލޮރައިޑް މޫންދުރައިގެ ތެރެއިން ބޭރުވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ.

ފެނިދާނެ އަލާމާތްތައް

ކްލޮރައިޑް މަދުވުމުން ފެނިދާނެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ކަންތައްތައް ހިމެނެއެވެ.

·         ވަރުބަލިވުން

·         ވަރުދެރަވުން

·         ކާހިތްނުވުން

·         ނިދިމަދުވުން

·         ގައިބާރުދެރަވުން

·         އަނގަޔާއި ހަންގަނޑު މާބޮޑަށް ހިކުން

·         ނުހުއްޓި އޮށްދާހިއްލުން

·         ވޭލާ ބޭރަށް ހިންގުން

·         ހޮޑުލެވުން

·         ކަންބޮޑުވުން

·         ގުރުދާގެ ބަލިތައް ޖެހުން

·         ހަދާންނެތުން

·         ހަދަންވީގޮތް ނޭގުން

ކްލޮރައިޑް ގިނަވުން

ހަށިގަނޑުގައި ކްލޮރައިޑް ހުންނަންވާ ވަރަށްވުރެ ގިނަވަނީ ކެއުމުގައި ޕޮޓޭސިއަމް ކްލޮރައިޑް އަދި ލޮނު ގިނައިން ހިމެނޭ ކާނާ ކެއުމުންނެވެ. މިގޮތުން ކްލޮރައިޑް ގިނަވުމުން ދިމާވާ މައްސަލަތަކުގެ ތެރޭގައި، ހަށިގަނޑުން ފެންމަދުވުން، ލޭމައްޗަށްދިއުން ހިމެނެއެވެ. އަދި މާބަނޑު މީހުންނާއި، ގުރުދާގެ ބަލިތަކުގެ މީހުންނާއި، ހިތުގެ ބަލީގެ މީހުންގެ ލޭގެ ޕްލާޒްމާ ގައި ކްލޮރައިޑް ހުންނަވަރު މަތިވާނެއެވެ(ސާލިހު އަދި ވަޙީދު، 2003، 2014). މާބޮޑަށް ހަށިގަނޑުން ފެންމަދުވުން، ބޭރަށްހިންގުން، އަދި ގުރުދާގެ ބަލިތަކުގެ ސަބަބުން ވެސް ހަށިގަނޑުގައި ކްލޮރައިޑް އިތުރުވެދާނެ އެވެ. ލޮނުގިނައިން ކެއުމަކީ ސޯޑިއަމް ކްލޮރައިޑް އިތުރުވާނެ ކަމެކެވެ. މިހާލަތުގައި ލޭމައްޗަށްދިއުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ (ހާވަރޑް.އެޑިޔު، 2022).

ފެނިދާނެ އަލާމާތްތައް

ކްލޮރައިޑް ގިނަވުމުން ފެނިދާނެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ކަންތައްތައް ހިމެނެއެވެ

·         މަސްތަކުގެ ވަރުދެރަވުން

·         ވަރުބަލިވެ ވާޅުވުން

·         ޕޮޒިޓިވް ޗާޖުވެފައިވާ ކެރެވި ތައް ގިނަވުން

·         ހަށިގަނޑުގައި ފެންމަދުވުން

·         ލޭމައްޗަށް ދިއުން

ނޯޓް : މިއީ މައުލޫމާތު ފެތުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ލިޔެފައިވާ ލިޔުމެކެވެ. މިލިޔުމުގެ މައިގަނޑު ބިނާވަނީ 2003 ވަނަ އަހަރު މިނިސްޓްރީ އޮފް ހެލްތު އިން ނެރެފައިވާ "ކާނާގެ ފައިދާ" އަދި 2014 ވަނަ އަހަރު ނެރެފައިވާ "މުއްތިކުރުން ކާންވީ: ކޮންއެއްޗެއް؟ ކިހާވަރަކަށް؟ ކީއްވެ؟" މިދެފޮތަށެވެ. އެދެފޮތުން ނެގުނު މައުލޫމާތަށް އިންޓަނެޓް އިން ހޯދައި އިތުރުކޮށްފައިވާ މައުލޫމާތުތައް ލިޔުމުގައި ހިމެނޭނެ އެވެ.

ހަވާލާ

·         އަހުމަދު ޞާލިހް، ޑރ ޢަބުދުﷲ ވަހީދު. ކާނާގެ ފައިދާ. 2003. މިނިސްޓްރީ އޮފް ހެލްތު

·         އަހުމަދު ޞާލިހް، ޑރ ޢަބުދުﷲ ވަހީދު. މުއްތިކުރުން ކާންވީ: ކޮންއެއްޗެއް؟ ކިހާވަރަކަށް؟ ކީއްވެ؟. 2014. މިނިސްޓްރީ އޮފް ހެލްތު

·         https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/chloride/