ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ(sports Hernia) އަކީ އުކުޅުވަޅު ގައި ހުންނަ މަސްތައް، ލިގަމެންޓްތައް ނުވަތަ މަޑުކަށިތައް ފަދަ މަޑު ސެލޯށި(soft tissue)  ތަކަށް ލިބޭ ރިހުންގަދަ އަނިޔާ އެކެވެ. ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ އަށް ބައެއް ފަހަރު "އެތުލެޓިކް ޕިޔުބަލްޖިއާ"(athletic pubalgia)  މިހެން ވެސް ކިޔައި އުޅެއެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ކުރިމަތިވަނީ ކުޅިވަރު ކުޅުމުގެ ތެރޭގައި ގެނެވޭ ކުއްލި ހަރަކާތަކުންނެވެ. ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ އަށް "ހާނިއާ"(hernia)  މިނަމުން ކީ ނަމަވެސް މިއީ ހަގީގަތުގައި އާންމުކޮށް ކުރިމަތިވާ ހާނިއާ ފަދަ ހާނިއާއެއް ނޫނެވެ. ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ ސަބަބުން އަންނަ ތަދާއި، ބާރުވުމަކީ ނުވަތަ ޕްރެޝަރަކީ ބަނޑުގެ މަސްފަށަލަ ދެފަރާތަށް ޖެހި އުފެދޭ ހޮއިން ކުޑަ ގޮހޮރު ނުވަތަ މަޑު ސެލޯއްޓެއް ބޭރަށް ނިކުތުމުގެ ބަދަލުގައި  ޅިނދުކަށިގަނޑާއި ތަތްވެ ހަރުލާފައިވާ ޓެންޑަންތައް ވީދައިގެން ދިއުމުގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވާ ކަމެކެވެ.

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ ސަބަބުން އާންމުކޮށް ބަނޑުގައި އުފެދޭ ހާނިއާ ތަކަށް މަގުފަހިކުރި ނަމަވެސް ، ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ އާއި، ބަނޑުގައި އުފެދޭ ހާނިއާ ތަކާއި މިއީ މުޅިން ތަފާތު ދެކަމެކެވެ. ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ އަކީ ދަށްބަނޑުގެ ނޫނީ އުކުޅުވަޅުގެ މަޑު ސެލޯށި (މަސް، މަޑުކަށި، ލިގަމެންޓް) ތަކުގައި އުފެދޭ ރިހުމެއް، ނޫނީ އެއިން ސެލޯއްޓެއް ވީދައިގެން ދިއުން ފަދަ ކަމެކެވެ.

އެނަޓޮމީ

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ އަސަރު އެންމެ ބޮޑަށް ކުރާ މަޑު ސެލޯއްޓަކީ ދަށްބަނޑުގައިވާ އޮބްލިކިޔޫ މަސްގަނޑެވެ. މީގެ އިތުރުން އޮބްލިކިޔޫ މަސްގަނޑު ޅިނދުކަށިގަނޑާއި ތަތްކޮށްދޭ ޓެންޑަން އަށް ވެސް ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ އަސަރު ކުރެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ވަރަށް ގިނަ ފަހަރު ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގައި ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑުގެ މަސްތައް ޅިނދުކަށިގަނޑާއި ތަތްކޮށްދޭ ޓެންޑަން ތައް ވީދި، ނޫނީ ދެމެންޖެހޭ ވަރަށްވުރެ ބޮޑަށް ދެމި ގެއްލުންވާގޮތް ވެއެވެ.

ސަބަބު

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ކުރިމަތިވަނީ ކުޅިވަރު ކުޅުމުގެ ތެރޭގައި ގެނެވޭ ހަރަކާތެއްގެ ސަބަބުން ޚާއްޞަކޮށް ޅިނދު ފުރޮޅިދާނެ ފަދަ ހަރަކާތެއްގެ(twisting movement in pelvis)  ސަބަބުން ދަށްބަނޑުގެ ނޫނީ އުކުޅުވަޅުގެ މަޑު ސެލޯށި (މަސް، މަޑުކަށި، ލިގަމެންޓް) ތަކުގެ ތެރެއިން ސެލޯއްޓެއް ވީދި، ގެއްލުންވެ، އަނިޔާވުމުންނެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ކުރިމަތިވަނީ ބޮޑަށް ހަރަކާތްތެރިވެ އުޅެންޖެހޭ ކުޅިވަރުތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. މިފަދަ ކުޅިވަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ހޮކީ، ފުޓްބޯޅަ، އެމެރިކަން ފުޓްބޯޅަ، ދިގުފުއްމުން، ދުވުން، ސްކިންގ އަދި ރެސްލިންގ ފަދަ ކުޅިވަރުތައް ހިމެނެއެވެ. ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގައި އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުންވާ އެކައްޗަކީ އޮބްލީކިޔޫ މަސްކޮޅާއި، ޅިނދުކަށިގަނޑު ގުޅުވައިދޭ ޓެންޑަން އެވެ. މީގެ އިތުރުން ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ ބައެއް ވޭދަނަ ތަކުގައި ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑުގެ މަސްތައް ޅިނދުކަށިގަނޑާއި ގުޅުވައިދޭ ޓެންޑަންތައް މާބޮޑަށް ދެމި، ވީދި، އަނިޔާވާގޮތް ވެއެވެ.

އަލާމާތްތައް

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ގެ ސަބަބުން އަނިޔާ ލިބޭ ވަގުތު ވަރަށް ބޮޑަށް އުކުޅުވަޅުގައި ރިއްސާނެ އެވެ. އަރާމުކުރުމުން ރިހުން ކުޑަވި ނަމަވެސް އަނެއްކާ ވެސް ކުޅިވަރުގެ ހަރަކާތެއްގައި ބައިވެރިވުމުން ރިހުން ގަދަވާނެ އެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ކުޅިވަރުގެ ތެރޭގައި ގެނެވޭ ހަރަކާތްތަކުގެ ތެރެއިން "ޓްވިސްޓިންގ މޫވްމަންޓް"(twisting movements) ތައް ކުރިމަތިވުމުން މިފަދަ ރިހުން އިތުރުވާނެ އެވެ.

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ ސަބަބުން އާންމު އެހެން ހާނިއާތަކޭ އެއްފަދައިން އުކުޅުވަޅުގައި ފުއްޕުމެއް ނުވަތަ ދުޅައެއް ނުއުފެދޭނެ އެވެ. ނަމަވެސް ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ކުރިމަތިވެ ގިނަ ދުވަސްވުމުން އިންގުއައިނަލް ހާނިއާ ކުރިމަތިވުމުގެ ހިރާސް އިތުރުވެއެވެ. އަދި އެގޮތުން އިންގުއައިނަލް ހާނިއާ ކުރިމަތިވެއްޖެނަމަ، ހާނިއާގެ ދުޅަ ނުވަތަ ފުއްޕުން ބޭރަށް ނިކުމެ ފެންނަށް ހުންނާނެ އެވެ.

ފަރުވާނުކޮށްފިނަމަ، އުކުޅުވަޅުގައި ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ގެ ސަބަބުން އުފެދުނު ރިހުން، ދާއިމީ ކަމަކަށް ބަދަލުވެ، އެކަމުގެ ސަބަބުން އާންމުކޮށް ކުޅިވަރުތައް ކުޅެއުޅުމުން މަހުރޫމު ވާނެ އެވެ.

ދެނެގަތުން

އެންމެ ފުރަތަމަ ޑޮކްޓަރުން ކުރާނެ ކަމަކީ ކުޅިވަރުކުޅުމުގެ ތެރެއިން އަނިޔާވި ގޮތް ބަލިމީހާގެ ކިބައިން އަހައި ސާފުކޮށް އޮޅުން ފިލުވާނީ އެވެ. އެއަށްފަހު ޖިސްމާނީ ގޮތުން ބަލާ ބެލުމުގައި އުކުޅުވަޅުގައި ނުވަތަ ޅިނދުކަށިގަނޑާއި ދިމާލުގައި އަތްޖައްސައި، ނޫނީ ބީހިލާ ހެދުމުން ރިހުމެއް ނުވަތަ ތަދެއް ހުރިތޯ ދެނެގަންނާނެ އެވެ. ގިނަ ފަހަރު ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ކުރިމަތި ވިޔަސް އެހެން ހާނިއާ ތަކުގައި ހުންނަހެން ހާނިއާގެ ދުޅަ ބޭރަށް ނިކުމެ ފުއްޕާފައި ، ފެންނާކަށް ނުހުންނާނެ އެވެ.

ފިޒިކަލް ޓެސްޓު : ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ކުރިމަތިވެފައިވާނަމަ ރެސިސްޓެޑް ސިޓް އަޕް ހެދުމުން ނޫނީ ހަދާއިރު ވަރަށް ބޮޑަށް އުކުޅުވަޅުގައި ރިއްސާނެ އެވެ.

އިމޭޖިންގ ޓެސްޓު : ފިޒިކަލް ޓެސްޓު ހެދުމަށްފަހު ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ހުރިތޯ ބެލުމަށް އެކްސްރޭ ނޫނީ މެގްނެޓިކް ރިސޮނަންސް އިމޭޖިންގ(MRI) ހެދުމަށް ލަފާދީފާނެ އެވެ. އަދި ބައެއް ފަހަރު ބޯން ސްކޭން(bone scan)، އަދި އެހެނިހެން ބައެއް ޓެސްޓުތައް ވެސް ހަދަން ބުނެފާނެ އެވެ. މިޓެސްޓުތަކުގެ އެހީގައި ކަށިތައް، ފަތިނާރުތައް، އަދި އެހެނިހެން މަޑު ސެލޯށި ތަކަށް އަނިޔާވެފައިވޭތޯ ބަލައި ދެނެގަނެވޭނެ އެވެ. މަސްތަކާއި ، ލިގަމެންޓް ތަކާއި، ޓެންޑަން ތަކުގައި ވީދުމުން ހުރިކަން ދެނެގަނެވޭނެ އެންމެ ފަސޭހަ ގޮތަކީ އެމްއާރުއައި ހެދުމެވެ.

ފަރުވާ

ސާޖަރީ ނޫން ފަރުވާތައް

އަރާމުކުރުން : ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ ސަބަބުން އަނިޔާ ލިބޭތާ ފުރަތަމަ 10-7 ދުވަހާއި ދެމެދުގެ ތެރޭގައި އައިސް ޖެއްސުމާއި އެކު އަރާމުކޮށް ހެދުމުން ލުއިކަން ލިބޭކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. އުކުޅުވަޅުގައި ފުއްޕުމެއް އިންނަމަ، ކޮމްޕްރެޝަން(compression)  ނޫނީ ރެޕް އެއް ބޭނުންކުރުމުން ރިހުމަށް ލުއިކަން ލިބެއެވެ.

ފިޒިކަލް ތެރަޕީ: ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ ސަބަބުން އަނިޔާ ލިބޭތާ 2 ހަފްތާ ފަހުން ފިޒިކަލް ތެރަޕީގެ ކަސްރަތުތައް ފެށިދާނެ އެވެ. މިކަސްރަތުތަކުގެ ސަބަބުން ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑުގެ އެތެރެ ފަރާތާއި، ބަނޑުގެ މަސްތަކުގެ ބާރުގަދަވެ، ފަހެލިކަން އިތުރުކޮށް ދެއެވެ.

ތަދުކަނޑުވާ ބޭސް ބޭނުންކުރުން : ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ގެ ސަބަބުން އުފެދިފައިވާ ދުޅައާއި ރިހުން ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ޑޮކްޓަރުން ތަދުކަނޑުވާ ބޭސްތައް ލިޔެދީފާނެ އެވެ. ދިގުމުއްދަތަކަށް އުދަނގޫތައް ހުރިނަމަ، ބައެއް ފަހަރު ސްޓީރޮއިޑް އިންޖެކްޝަން(cortisone)  ޖެހުމަށް ލަފާދީފާނެއެވެ.

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ގެ ވަރަށް ގިނަ ވޭދަނަ ތަކުގައި 6-4 ހަފްތާގެ މުއްދަތަށް ފިޒިކަލްތެރަޕީގެ ކަސްރަތުތައް ކުރުމުން ރިހުން ލުއިވެ، އަނބުރާ ކުޅިވަރު ކުޅެން ފެށެއެވެ. ނަމަވެސް ކުޅިވަރު ކުޅެން ފެށުމުން އަލުން އަނބުރާ ރިއްސަން ފަށައިފިނަމަ، ސާޖަރީ ހަދަން ޖެހޭނެ އެވެ.

ސާޖަރީ ހެދުން

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ ސަބަބުން އުކުޅުވަޅުގައި ވީދިފައިވާ ސެލޯށި ރަަނގަޅުކުރުމަށްޓަކައި އޮޕަރޭޝަން ކުރެވެނީ ކުރާގޮތަށް ފަޅާލައިގެން(ކަފާލައިގެން)، ނުވަތަ ލޯވަޅު ތޮރުފައިގެންނެވެ. ކަފާލައިގެން ކުރާ އޮޕަރޭޝަންކުރުމަށް ވަރަށް ދިގުކޮށް ކަފާލާކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. ލޯވަޅު ތޮރުފައިގެން އޮޕަރޭޝަން ކުރުމަށްޓަކައި ކުޑަ ކުޑަ 3-2 ތަންކޮޅު ކަފާލުމަށްފަހު އެތަންތަނުގެ ތެރެއިން އެންޑޯސްކޯޕް އަދި އޮޕަރޭޝަން ކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ އަދަވާތްތައް އެތެރެކޮށް އޮޕަރޭޝަން ކުރިޔަށް ގެންދެވެއެވެ. ކޮންމެ ގޮތަކަށް އޮޕަރޭޝަން ކުރިނަމަވެސް އޭގެ ނަތީޖާ ދާދި އެއްގޮތް ކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ ގެ ބައެއް ވޭދަނަ ތަކުގައި އޮޕަރޭޝަންކުރާއިރު އުކުޅުވަޅުގައި އިންނަ ކުޑަ ފަތިނާރެއް(inguinal nerve)  ބުރިކޮށްލަންޖެހެއެވެ. މިގޮތަށް ހަދަނީ ބަލިމީހާއަށް އިހުސާސްކުރެވޭ ތަދު ކުޑަކޮށް ލުއިކޮށްދިނުމަށް ޓަކައެވެ. މިފަތިނާރު ބުރިކޮށްލުމަށް ކިޔަނީ "އިންގުވައިނަލް ނިއުރެކްޓަމީ"(inguinal neurectomy) އެވެ.

ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ އޮޕަރޭޝަނަށް ފަހު ގިނަ މީހުންނަށް ގާތްގަނޑަކަށް 12-6 ހަފްތާއާއި ދެމެދުގެ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި އަނބުރާ ކުޅިވަރުތައް ކުޅެން ފެށޭނެ އެވެ. ސްޕޯޓްސް ހާނިއާ އަށް ފަރުވާ ހޯދާ މީހުންގެ ތެރެއިން ގާތްގަނޑަކަށް %90 މީހުންނަށް އަނބުރާ ކުޅިވަރުތައް ކުޅެން ފެށުމުގެ ގާބިލިއްޔަތު ލިބިގެން ދެއެވެ. ސްޕޯޓްސް ހާނިއާގެ ފަރުވާއަށްފަހު ބައެއް މީހުންގެ މަޑު ސެލޯށި ކުޅިވަރު ކުޅެން ފެށުމުން އަނެއްކާ ވެސް ވީދި، އޮޕަރޭޝަން ކުރަންޖެހޭކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.

ބައެއް މީހުންނަށް އޮޕަރޭޝަނަށް ފަހު ވެސް ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑުގެ އެތެރޭ ފަރާތުގައި ރިހުން ހުރެދާނެ އެވެ. މިގޮތަށް ހުންނަ ރިހުން ކުޑަކޮށް ދުއްވާލުމަށްޓަކައި އިތުރު އޮޕަރޭޝަނެއް ކުރަން ޖެހިދާނެ އެވެ. މިއޮޕަރޭޝަނަށް ކިޔަނީ "އެޑަކްޓަރ ޓިނޮޓަމީ" (adductor tenotomy)އެވެ. މިއޮޕަރޭޝަނުގައި ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑުގެ އެތެރޭ މަސްގަނޑުތައް ޅިނދުކަށީގަނޑާއި ތަތްކޮށްދޭ ޓެންޑަން ކަޑައި ބުރިކޮށްލެެވެއެވެ. ބުރިކޮށްލެވުނު ޓެންޑަން ފަސޭހަވުމަށް ގިނަ ދުވަސް ނެގި ކަމުގައި ވިޔަސް، ފަސޭހަވުމުން ބަލިމީހާއަށް ލުއިކަން ލިބިގެންދާކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.

ނޯޓް : މިއީ މައުލޫމާތު ފެތުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ލިޔެފައިވާ ލިޔުމެކެވެ.

ހަވާލާ

https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases--conditions/sports-hernia-athletic-pubalgia/

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/hernias/sports-hernia

https://www.sports-health.com/sports-injuries/groin-injuries/understanding-sports-hernia-athletic-pubalgia