މަނިގޮށް

މަނިގޮށް

މަނިގޮށަ(seminal vesicle)ކީ ފިރިހެނާގެ ނަސްލު އުފައްދާ ނިޒާމްގައި މަސާނާގެ ތިރިން ޕްރޮސްޓޭޓްގެ ފަހަތުން، ފުރަގަސްފަރާތުގެ މަތިން، ފުރަގަސް ފަރާތާއި މަސާނާ އާ ދެމެދު އިންނަ ދެގްލޭންޑް އެވެ. ކޮންމެ މަނި ގޮށެއް އެފަރާތެއްގެ މަނިހޮޅި އާ ގުޅިފައިވަނީ ކުރު ޑަކްޓަ(މަގަކުން)ކުންނެވެ. 5ސެންޓިމީޓަރުގެ ދިގުމިން ހުންނަ މިގްލޭންޑް އިން މަނި ދިޔައިގެ 70-60 އިންސައްތަ ދޫކުރެއެވެ. މިގޮތުން ދޫކުރާ ނުވަތަ ބޭރުކުރާ ދިޔައިގެ ތެރޭގައި ޕްރޮޓީންތައް، އެންޒައިމްތައް، ފްރަކްޓޯޒް، ދަވަ، ވިޓަމިންސީ، ފްލެވިން، އަދި ޕްރޮސްޓަގްލަންޑިން ފަދަ މާއްދާތައް ހިމެނެއެވެ. ކޮންމެ މަނިގޮށެއްމެ އެކުލެވިގެންވަނީ އޮޅިފައިވާ ހޮޅިއެއްގެ މައްޗަށެވެ. މިއީ މަނިގޮށީގައިވާ ހޮޅި އެކެވެ.

މަނިބޭރުވުމުގެ ތެރޭގައި މަހުގެ ސެލޯށިތަކާއި، އިލާސްޓިކް ފައިބަރު ކުރުގެޅި ފިތުމުން މަނިގޮށުގެ ހޮޅީގައި  (މަނިގޮށުގެ ތެރޭގައި) ހުންނަ މަނިތައް އިޖެކިޔުލޭޓަރީ ޑަކްޓްގެ ތެރެއަށް ހުސްކޮށްލައެވެ. ނޫނީ ފޮނުވާލައެވެ. މަނިގޮށުގެ ސައިޒާއި، އޭގެ ހަރަކާތްތައް ނުވަތަ މަސައްކަތްތައް ކޮންޓްރޯލްކުރަނީ އެންޑްރަޖަން ހޯރމޯން އިންނެވެ. މިހޯރމޯން ދޫކުރަން ފަށާނީ ބާލިޣުވުމުންނެވެ. އަދި ހޯރމޯން މަދުވާން ފަށާނީ އުމުރުން 30 އަހަރަށް އެޅުމަށްފަހު ގައެވެ. މިހޯރމޯން ދޫނުކުރާނަމަ މަނިގޮށް މަޑުމަޑުން ގޮސް ހަލާކު ވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ.

އިންނަ ތަނާއި، އޮނިގަނޑު

މަނިގޮށް އިންނަނީ މަސާނާގެ ފަންޑަސް އާއި ނުވަތަ މަސާނާއާއި، ފުރަގަސް ފަރާތާއި ދެމެދުގައެވެ. މަނިހޮޅި އަދި މަނިގޮށުން ނިކުމެފައިވާ ޑަކްޓް ގުޅިގެން އުފެދެނީ އިޖެކިއުލޭޓަރީ ޑަކްޓް(ejaculatory duct)  އެވެ. އިޖެކިޔުލޭޓަރީ ޑަކްޓް ގޮސް ހުސްވެފައި އިންނަނީ ހީސްހޮޅިން ޕްރޮސްޓޭޓްގެ ތެރޭގައިވާ ބަޔަ(prostatic urethra)ށެވެ.

މަނިގޮށުގެ އެންމެ އެތެރޭގެ ތެތްދުލިފަށަލަ ނުވަތަ ބަތާނަ ފަށުގައި ހުންނަނީ "ސޫޑޯސްޓްރެޓިފައިޑް ކޮލަމްނަރ އެޕިތީލިއަމް"(pseudostratified columnar epithelium) އެވެ. ބަތާނަފަށުގައި ހުންނަ މިކޮލަމްނަރ ސެލް ތަކަކީ ވަރަށް ބޮޑަށް ޓެސްޓޮސްޓަރޯން ހޯރމޯންގެ އަސަރު ފޯރާ ނުވަތަ ބާރު ފޯރާ ސެލްތަކެކެވެ. ޓެސްޓޮސްޓަރޯންގެ މިންވަރު މަތިވާވަރަކަށް ކޮލަމްނަރ ސެލް ސައިޒުން ދިގުވެ ބޮޑުވާނެ އެވެ. ބަތާނަ ފަށުގައި ހުންނަ ސޫޑޯސްޓްރެޓިފައިޑް ކޮލަމްނަރ އެޕިތީލިއަލް ސެލްތަކުގެ ދެމެދުގައި ގޮބްލިޓް ސެލް(goblet cells) ތައް ވެސް ހުރެއެވެ. ބަތާނަ ފަށުގައި ހުންނަ މިސެލް ތަކަކީ މަނިގޮށުން ދޫކުރާ ދިޔަތައް ދޫކުރުމުގައި ޒިންމާވާ ސެލް ތަކެކެވެ.

ފިރިހެނާގެ މަނިގޮށުގެ ދިގުމިނުގައި ގާތްގަނޑަކަށް 5-3 ސެންޓިމީޓަރު، އަދި ފުޅާމިނުގައި 2-1 ސެންޓިމީޓަރު ވަރު ހުރެއެވެ. ބައެއް ރިފަރެންސްތަކުގައި ބުނާގޮތުން 7-5 ސމ އަދި އަނެއްބައި ރިފަރެންސް ތަކުގައި ބުނާގޮތުން 7.5 ސެންޓިމީޓަރުގެ ދިގުމިން މަނިގޮށުގައި ހުރެއެވެ. މަނިގޮށުގެ ދިގުމިން އެކި މީހުންގެ ތަފާތު ވެދާނެ އެވެ. އަދި އެކެއްގެ ދެފަރާތުގެ މަނިގޮށުގެ ސައިޒުވެސް ތަފާތުވެދާނެ އެވެ. ކޮންމެ މަނިގޮށެއްގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ބޮޑަށް އޮޅިފައިވާ ހޮޅިއެއް ވެއެވެ. މިހޮޅީގެ ދިގުމިނުގައި ނުއޮޅި އިންނައިރު 10 ސެންޓިމީޓަރު ވަރު ހުރެއެވެ. ބައެއް ރިފަރެންސްތަކުގައި ނުއޮޅި އިންނައިރު މަނިގޮށުގެ ހޮޅީގެ ދިގުމިނުގައި 15-10 ސެންޓިމީޓަރު ހުންނަކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައި ވެއެވެ. މިހޮޅީގެ ވަށައިގެން ގުޅުވައިދެނިވި ސެލޯށި ( ލޭހޮޅިތައް، ލިމްފް ހޮޅިތައް، ފަތިނާރު ފައިބަރުތައް، ސަޕޯޓިވް ސެލޯށިތައް ) ތައް ވެއެވެ.

މަނިގޮށުގެ އެތެރޭގައިވާ ބަޔާންކުރެވުނު ހޮޅި ވެސް އޭގެ ޒާތުގައި އެކުލެވެނީ 3 ފަށަލައެއްގެ މައްޗަށެވެ. އެއީ އެންމެ އެތެރޭގައި  އޭގެ ޒާތުގައި އެއްބައި އަނެއްބައިގެ މައްޗަށް ލެވި ފަތްޖެހިފައިވާ ނޫނީ ރޫޖެހިފައިވާ ތެތް ދުލިފަށަލަ ނުވަތަ ބަތާނަ ފަށާއި، މެދުގައި ދިގަށް އަދި ވަށްކޮށް އެތުރިފައިވާ މަހުގެ ފަށަލައާއި، އެންމެ ބޭރުގައިވާ ފައިބަރީ ފަށަލަ އެވެ. މަނިގޮށުން ދޫކުރާ ދިޔަތައް ދޫކުރަނީ މަނިގޮށުގައިވާ ހޮޅީގެ ބަތާނަ ފަށުންނެވެ. މަނިގޮށުގައިވާ ހޮޅި ހުސްކޮށް ހުންނައިރު އޭގެ ބަތާނަ ފަށް ހުންނަނީ ފަތްޖެހި، ނޫނީ ރޫޖެހިފައެވެ. ނަމަވެސް މިހޮޅިއަށް ދިޔައެޅި ފުރުމުން، މިހޮޅި  ފުފެއެވެ. ނޫނީ ފުއްޕާލައެވެ.

މަނިގޮށުގެ ކުރިމަތީ ސަތަހަ އިންނަނީ މަސާނާގެ ފަންޑަސް އާއި ދިމާވާ ގޮތަށެވެ. މިސަތަހަ އިންނަނީ ގުރުތާ ނިމޭ ހިސާބުން ފެށިގެން ތިރިއަށް ގޮސް، ޕްރޮސްޓޭޓް ގްލޭންޑްގެ ތިރިއާއި ހަމައަށެވެ. ފުރަގަހު ސަތަހަ އިންނަނީ ފުރަގަސް ފަރާތާއި ދިމާވާ ގޮތަށެވެ. ފުރަގަސް ފަރާތާއި މަނިގޮށް ވަކިކޮށްދެނީ ރެކްޓޯވެސައިކަލް ފޭޝިއާ(rectovesical fascia) އިންނެވެ.

އުފެދިގެންއައުން

މައިމީހާގެ ބަނޑުގައި ތުއްތު ދަރިފުޅު ހެދިބޮޑުވަމުން އަންނަ އައުމުގައި މަނިގޮށް އުފެދިގެން އަންނަނި މެސޮނެފްރިކް ޑަކްޓް (mesonephric duct)އިންނެވެ. މިމަރުހަލާގެ ތެރޭގައި މިސޮނެފްރިކް ޑަކްޓުން އުފެދިގެން އަންނަ ނަސްލު އުފައްދާ ނިޒާމުގެ އެހެން ބައިތަކުގެ ތެރޭގައި މަނިހޮޅި، މަނިގުދަން، އަދި އިޖެކިޔުލޭޓަރީ ޑަކްޓް ފަދަ ބައިތައް ހިމެނެއެވެ.

އަދާކުރާ މަސައްކަތް

މަނިގޮށުން ދޫކުރާ ދިޔައަކީ މަނީގައި މުހިއްމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ. މަނީގައި ހިމެނޭ ދިޔައިގެ ތެރެއިން ގާތްގަނޑަކަށް %70 ދޫކުރަނީ މަނިގޮށުންނެވެ. މަނި ބޭރުވާއިރު އެންމެ ފުރަތަމަ ބޭރުވާ މަނީގައި ހުންނާނީ ދަރިފަންޏާއި، ޕްރޮސްޓޭޓް ގްލޭންޑް އިން ދޫކުރާ ދިޔައެވެ. މަނިގޮށުން ދޫކުރާ ދިޔަ ބޮޑަށް ހުންނަނީ އެންމެ ފަހުން ބޭރުވެގެންދާ މަނީގެ ތެރޭގައެވެ. މަނިގޮށުން ބޭރުވާ ދިޔައިގައި އަންނަނިވި ބާވަތްތައް ހިމެނެއެވެ.

·         އަލްކަލައިން ދިޔަ : ފިރިހެނާގެ ހީސްހޮޅި އާއި، އަންހެނާގެ ޖިންސީ ގުނަވަނުގައި ހުންނަ އެސިޑިޓީ ހަމައަކަށް އަޅުވައި، އެއެސިޑުން ދަރިފަނި ރައްކާތެރިވެ، ހިމާޔަތްވުމަށް އެހީތެރިވެދެއެވެ.

·         ފްރަކްޓޯޒް : މިއީ ދަރިފަންޏަށް ބޭނުންވާ ހަކަތަ ފޯރުކޮށްދޭ މައިގަނޑު މަޞްދަރެވެ.

·         ޕްރޮސްޓަގްލޭންޑިން : ފިރިހެނާގެ ހަށިގަނޑުން ބޭރުވެ، އަންހެނާގެ ދަރިމައިވުމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއަށް ފޮނުވާލެވުނު މަންޏާއި ދެކޮޅަށް އަންހެނާގެ ދިފާއީ ނިޒާމުން ކުރާ މަސައްކަތް ދަށްކޮށްލުމުގައި ޕްރޮސްޓަގްލޭންޑިން ގެ ދައުރެއް ވެއެވެ.

·         ކްލޮޓިންގ ފެކްޓަރ : މިފެކްޓަރ ތަކުގެ ބޭނުމަކީ އަންހެނާގެ ރަހިމުގެ ތެރެއަށް ނޫނީ ޖިންސީ ގުނަވަނުގެ ތެރެއަށް ދިއުމަށްފަހު ދަރިމައިވުމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރޭގައި ދަރިފަނި ތައް ނުވަތަ މަނިތައް ހިފަހައްޓައިދިނުމެވެ.

·         ސެމިނޯޖެލިން : މިއީ ޖެލީ ގަނޑެއް ފަދަ ރައްކާތެރި ފަށަލައެއް ދަރިފަނީގެ ވަށައިގެން އުފައްދައިދޭ ޕްރޮޓީން އެކެވެ.

·         ފޮސްފަރަސް އަދި ޕޮޓޭޝިއަމް : މިއީ ދަރިފަނީގެ ހަރަކާތަށް އެހީތެރިވެދޭ މައުދަން ތަކެކެވެ.

·         އެހެނިހެން މާއްދާތައް : މަނިގޮށުން ދޫކުރާ ދިޔައިގައި ހިމެނޭ އެހެނިހެން މާއްދާތަކުގެ ތެރޭގައި ފިބްރިނޯޖަން، ފްލޭވިން، ވިޓަމިން ސީ، މާއްދާތައް ހިމެނެއެވެ.

މަތީގައި ބަޔާންކުރެވުނު މަނިގޮށުން ދޫކުރާ ދިޔައިގައި ހިމެނޭ މާއްދާތަކުގެ އިތުރުން ދެން މަނީގައި ހިމެނެނީ އޮށުން ދޫކުރާ ދަރިފަންޏާއި، ޕްރޮސްޓޭޓް ގްލޭންޑް އިން ދޫކުރާ ދިޔަ އާއި، ބަލްބޯޔުރެތުރަލް ގްލޭންޑް އިން ދޫކުރާ ދަވަތަކެވެ.

ލޭދައުރުވުން / ފަތިނާރުތައް

މަނިގޮށަށް ސާފުލޭ ފޮނުވައިދޭ އާޓަރީ ތަކަކީ އިންޓާރނަލް އިލިއެކް އާޓަރީ އިން ކުރިފަޅައި ނިކުމެފައިވާ އިންފީރިއަރ ވެސައިކަލް އާޓަރީ، މިޑްލް ވެސައިކަލް އާޓަރީ، އިންޓާރނަލް ޕިޔުޑެންޑަލް އާޓަރީ، އަދި މިޑްލް ރެކްޓަލް(ހިމޮރޮއިޑަލް) އާޓަރީ އެވެ. މަނިގޮށުން ނުސާފުލޭ އަނބުރާ ގޮސް ހުސްވަނީ ވެސައިކަލް ވީނަސް ޕްލެކްސަސް ހުރަސްކޮށް، އިންޓާރނަލް އިލިއެކް ވެއިން ތަކަށެވެ.

މަނިގޮށުން ލިމްފް ގޮސް ހުސްވަނީ އެކްސްޓާރނަލް އިލިއެކް ލިމްފް ގޮށްތަކާއި، އިންޓާރނަލް އިލިއެކް ލިމްފް ގޮށް ތަކަށެވެ.

މަނިގޮށަށް އައިސްފައިވާ ފަތިނާރަކީ އިންފީރިއަރ ހައިޕޯގެސްޓްރިކް ނާރވް އަދި އިންފީރިއާ ހައިޕޯގެސްޓްރިކް ޕްލެކްސަސް އެވެ. ފިރިހެނުންގެ ހަށިގަނޑުގައި ޕްރޮސްޓެޓިކް ޕްލެކްސަސް އައިސްފައިވަނީ އިންފީރިއާ ހައިޕޯގެސްޓްރިކް ޕްލެކްސަސް އިންނެވެ.

ނޯޓް: މިއީ މައުލޫމާތު ފެތުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ލިޔެފައިވާ ލިޔުމެކެވެ.

ހަވާލާ

https://teachmeanatomy.info/pelvis/the-male-reproductive-system/seminal-vesicles

https://www.britannica.com/science/seminal-vesicle  

https://www.statpearls.com/ArticleLibrary/viewarticle/36377

https://www.bartleby.com/107/260.html