ވެނޭޑިއަމް

ވެނޭޑިއަމް

ވެނޭޑިއަމް އަކީ ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ޓްރޭސް އެލިމެންޓް ތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މަޢުދަނެކެވެ. ވެނޭޑިއަމް އަކީ ރިހި އަޅިކުލައިގެ ވިލުން ހުންނަ މަޑު މައުދަނެކެވެ. މިއީ ހަށިގަނޑު ދުޅަހެޔޮކަންމަތީ ބަހައްޓަން ކާނާގައި ހިމަނަންޖެހޭ 21 މައުދަނުގެ ތެރެއިން މާމަދުން ބޭނުންވާ ޒާރީ ވަށްތިއެކެވެ.

ތާރީކަށް ބަލާއިރު 1876 ވަނަ އަހަރު ބެލެވިފައިވަނީ މިމައުދަން ކާނާގައި ހުރުމަކީ ވިހަވެދާނެ ކަމެއް ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ޖެހިގެން އައި 100 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ކުރެވުނު ދިރާސާތަކަށްފަހު 1974 ވަނަ އަހަރު ސައިންސްވެރިން ކަނޑައެޅީ ވެނޭޑިއަމް އަކީ ހަށިގަނޑު ދުޅަހެޔޮކަންމަތީ ބެހެއްޓުމަށް ބޭނުންވާ އޮށްޓަރެއް ކަމަށެވެ. ވެނެޑައިލް ސަލްފޭޓް ގެ ގޮތުގައި ގުޅަބޭހެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް ވެނޭޑިއަމް ލިބެން ހުންނަކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ (ލައިވްސައިންސް.ކޮމް، 2023).  

މަޞްދަރު

ވެނޭޑިއަމް ލިބޭ ކާނާގެ ތެރޭގައި، ނުކަނޑާހުންނަ ގޮވާން، ޕާން، މޮޅާގެ ވައްތަރުތައް، ތަރުކާރީ ތެޔޮ، އެކިވައްތަރުގެ މަދު، ކިރުކޮޕީފަތް (ލެޓިއުސް)، ސްޓޯބެރީ، ތަފާތު ވައްތަރުގެ ފަރުމަސް، ކަނޑުމަސް، ފަލަމަޑީގެ ބާވަތްތައް ހިމެނެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003). މީގެ އިތުރުން ތަފާތު ވައްތަރުގެ ބޮލިމަސް (މިސާލަކަށް ކަކުނި، ރާކަނި، އިހި، ހަންދާ، ގޮޅާ މަސް ފަދަ މަސްތައް)ތައް، ކަޅު އަސޭމިރުސް، ހަންޑިކުޑަ، ޒުވާރި، ޒައިތޫނި އަދި ޒައިތޫނި ތެޔޮ ހިމެނެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2014). ކާނާގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ތަކެތީގެ ތެރެއިން ނުކައްކާ ބޭނުންކުރާ ތަކެތީގައި ވެނޭޑިއަމްގެ މިންވަރު ގިނަވާނެއެވެ. އެކަމަކު ސްޓެއިންލެސް ސްޓީލް ތެލީގައި މިފަދަ ތަކެތި ކައްކާނަމަ ވެނޭޑިއަމް ހުންނަ މިންވަރު ދަށަށް ދެއެވެ. ވެނޭޑިއަމް އަކީ ނޭވާލާ ވައި، އަދި ބޯފެނުގައި ވެސް ހުންނަ މާއްދާ އެކެވެ. ނަމަވެސް ހަށިގަނޑަށް ފުދޭވަރަކަށް ލިބެނީ ކާބޯތަކެތިންނެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2014). މީގެ އިތުރުން ވެސް ޕާރސްލީ، ބިއަރު، ބަނގުރާ އަދި ގޮވާމުގެ ބާވަތްތަކުގައި ވެސް ވެނޭޑިއަމް ހުރެއެވެ (މައުންޓްސިނާއީ. އޯރގް، 2023).

ދިވެހިރާއްޖެއިން ލިބޭ ބައެއް ކާބޯތަކެތީގައި ވެނޭޑިއަމް ހުންނަ މިންވަރު

މިންވަރު / ވައްތަރު	މިންވަރު
100ގ ކަޅު އަސޭމިރުސް	92 މައިކްރޯގްރާމް
ހަނޑޫ	2.1 މައިކްރޯގްރާމް
100ގ ކުކުޅު ބިހުގެ ގޮބޮޅި	2.1 މައިކްރޯގްރާމް
100ގ ކުކުޅުގެ ހުދުމަހުގައި	2.2 މައިކްރޯގްރާމް

ވެނޭޑިއަމްގެ ވަޒީފާ

ވެނޭޑިއަމް ހަށިގަނޑުގައި މަސައްކަތްކުރަނީ ލޭގެ ތެރެއަށް ހަކުރު ގެންދިއުމަށާއި، ކޮލެސްޓްރޯލް އުފެއްދުމަށާއި، ކޮލެސްޓްރޯލް ހުންނަވަރު ކޮންޓްރޯލްކޮށް ދަށްކުރުމަށާއި، ކަށިތަކާއި ދަތްޕިލާ ފުރިހަމަ ކުރުމަށެވެ. ތައިރޮއިޑް ގްލޭންޑްގެ މަސައްކަތަށް އެހީވުމާއި، ހޯރމޯން އުފެއްދުމަށް މަސައްކަތްކުރާ ޅިންތާތަކަށް ނުވަތަ އެންޒައިމްތަކަށް ވާގި ދިނުމަކީ ވެސް ވެނޭޑިއަމްގެ މަސައްކަތެކެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003). ވެނޭޑިއަމް އަކީ ހަށިގަނޑުގެ ތެރޭގައި އުފެދޭ ކީމިޔާވީ މާއްދާތައް އެކަތި އަނެކެއްޗާއި ލާމެއްސައި، ރެކި ހެދުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ އެއްޗެކެވެ. އަދި މިއީ ލޭގައި ކޮލެސްޓްރޯލް އިތުރުވިޔަނުދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރާ، އަދި ލޭގައި އިންސިއުލިން ރަމަތަކުރާ އެއްޗެކެވެ. އަދި މައިކަށީގެ ބަދަތައް ދުޅަހެޔޮކަންމަތީ ބެހެއްޓުމަށް ވެސް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ މައުދަނެކެވެ. އެހެންކަމުން ކެއުމުގައި ފުދޭ ވަރަކަށް މިމައުދަން ހިމަނާނަމަ، ހިތުގެ ބަލިތަކާއި، މައިކަށި ހީނަރުވުމުން ދުރުވުމަށް އެހީތެރިކަން ލިބެއެވެ.

ވެނޭޑިއަމްގެ ދައުރު ބެލުމަށް ހެދިފައިވާ ގިނަ ދިރާސާތައް ހުރީ ޖަނަވާރު ބޭނުންކޮށްގެން ހަދާފައެވެ. މަދު ދިރާސާތަކެއް އިންސާނުން ބޭނުންކޮށްގެން ވެސް ހަދާފައި ވެއެވެ. އެގޮތުން ހަކުރުބަލީގެ މީހުން ބޭނުންކޮށްގެން ހެދިފައިވާ ދިރާސާއަކުން އެނގިފައިވާ ގޮތުގައި ވެނޭޑިއަމް އަކީ ހަށިގަނޑުގެ ޖުމުލަ ސަރުބީގެ މިންވަރު އަދި ނުރަނގަޅު ސަރުބީގެ މިންވަރު ދަށްކުރުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ކަނީޒެކެވެ (މައުންޓސިނާއީ.އޯރގް، 2023). ހެދިފައިވާ ދިރާސާއަކުން ހޯދިފައިވާގޮތުގައި ވެނޭޑިއަމް އަކީ ހަކުރު ބަލީގެ މީހުންނަށް ލޭގައި ހަކުރުގެ މިންވަރު ދަށްކޮށްދީފާނެ މައުދަނެކެވެ (ލައިވްސައިންސް.ކޮމް، 2023).

އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުގައި ވެނޭޑިއަމް

ބޮޑުމީހެއްގެ ހަށިގަނޑުގައި 100 މައިކްރޯގްރާމްގެ ވެނޭޑިއަމް ހުރެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003). އެވްރެޖް ބޮޑުމީހެއްގެ ހަށިގަނޑުގައި ގާތްގަނޑަކަށް 20 މިލިގްރާމްގެ ވެނޭޑިއަމް ހުރެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2014).  މިމިންވަރު އެކުލެވިގެންވަނީ، ލޭ، ސެލޯށިތައް އަދި ކަށިތަކުގައެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003، 2014). ކާބޯތަކެތީގައި ހުންނަ ވެނޭޑިއަމް އިން ހަށިގަނޑަށް ނެގެނީ އެންމެ 10-5 އިންސައްތައާއި ދޭތެރޭގެ އަދަދަކަށެވެ. ބާކީ ހުންނަ ވެނޭޑިއަމް ނަޖިހާއެކުވެގެން ހަށިގަނޑުން ބޭރުވެގެން ދެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003، 2014). އާންމުކޮށް ވެނޭޑިއަމް ކޮށާރު ކުރެވިފައި ހުންނަނީ ހަށިގަނޑުގައި ހުންނަ ފެޓް ގައެވެ. 

ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ މިންވަރު

ވެނޭޑިއަމްގެ ކެލަމިން ( ދުވަހެއްގައި ކެއުމަށް ލަފާދޭ މިންވަރު ) ކަމަށް ބެލެވެނީ އުމުރުން 13-9 އަހަރާއި ދެމެދުގެ ކުދިންނަށް 10 މައިކްރޯގްރާމް އަދި ބޮޑެތި މީހުންނަށް 50 މައިކްރޯގްރާމް އެވެ. އެހެންކަމުން ދުވަހެއްގެ ކާބޯތަކެތީގައި 10 އާއި 60 މައިކްރޯގްރާމް އާއި ދެމެދުގެ ވެނޭޑިއަމް ހިމެނޭނަމަ، ފުދޭނެކަމަށް ބެލެވެއެވެ.

ވެނޭޑިއަމް މަދުވުން

ވެނޭޑިއަމް ހަށިގަނޑުގައި މަދުވެއްޖެނަމަ ފެނިދާނެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ލޭގައި ހަކުރު ހުންނަ މިންވަރު މައްޗަށްދިއުން، ދަތްފަނިކެއުން، މޭގައި ރިއްސުން، ރޯގާގެ އަސަރުތައް ކަމުގައިވާ ކެއްސުން، ކިނބިހިއެޅުން އަދި ނޭފަތުން ފެންފޭބުން ފަދަ ކަންތައްތައް ހިމެނެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 0214). ވެނޭޑިއަމް ހަށިގަނޑުން މަދުވެއްޖެނަމަ، ކޮލެސްޓްރޯލް މައްޗަށްދިއުން، އަދި ހިތުގެ ބަލިތައްޖެހުން، އަދި އުރަމަތީގެ ކެންސަރު ފަދަ ބަލިތައް ޖެހުމަށް މަގުފަހިވެދާނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 2003، 2014). ޖަނަވާރުން ބޭނުންކޮށްގެން ހެދިފައިވާ ދިރާސާތަކުން ދައްކަނީ އުފަންވަނިވުމާއި، ކަށި ފުރިހަމަވުން ވެސް ހީނަރުވާ ކަމަށެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 0214). 

ވެނޭޑިއަމް ގިނަވުން

ވެނޭޑިއަމް ހަށިގަނޑުގައި ގިނަވެގެން ވިހަވާނެ ވަރެއް ވެސް އަދި ސާބިތެއް ނުކުރެވެއެވެ. އެކަމަކު މުއްތިދާރުން ވިދާޅުވަނީ ދުވަހަކު 1800 މައިކްރޯގްރާމް އަށްވުރެ އިތުރު ނުކުރުމަށެވެ. މިމާއްދާ މަދުވެއްޖެނަމަ ހެދިބޮޑުވުން ލަސްވުން، ކާހިތްނުވުން އަދި ބޭރަށްހިންގުން ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމަށް ޖަނަވާރު ބޭނުންކޮށްގެން ހެދިފައިވާ ދިރާސާތަކުން ދައްކައެވެ (ސާލިހު އަދި ވަހީދު، 0214).

ނޯޓް : މިއީ މައުލޫމާތު ފެތުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ލިޔެފައިވާ ލިޔުމެކެވެ. މިލިޔުމުގެ މައިގަނޑު ބިނާވަނީ 2003 ވަނަ އަހަރު މިނިސްޓްރީ އޮފް ހެލްތު އިން ނެރެފައިވާ "ކާނާގެ ފައިދާ" އަދި 2014 ވަނަ އަހަރު ނެރެފައިވާ "މުއްތިކުރުން ކާންވީ: ކޮންއެއްޗެއް؟ ކިހާވަރަކަށް؟ ކީއްވެ؟" މިދެފޮތަށެވެ. އެދެފޮތުން ނެގުނު މައުލޫމާތަށް އިންޓަނެޓް އިން ހޯދައި އިތުރުކޮށްފައިވާ މައުލޫމާތުތައް ލިޔުމުގައި ހިމެނޭނެ އެވެ.  

މައުލޫމާތު :

·         އަހުމަދު ޞާލިހް، ޑރ ޢަބުދުﷲ ވަހީދު. ކާނާގެ ފައިދާ. 2003. މިނިސްޓްރީ އޮފް ހެލްތު

·         އަހުމަދު ޞާލިހް، ޑރ ޢަބުދުﷲ ވަހީދު. މުއްތިކުރުން ކާންވީ: ކޮންއެއްޗެއް؟ ކިހާވަރަކަށް؟ ކީއްވެ؟. 2014. މިނިސްޓްރީ އޮފް ހެލްތު

·         https://www.mountsinai.org/health-library/supplement/vanadium

·         https://www.livescience.com/29155-vanadium.html